به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان، ویژه برنامه قلم برای قلم با موضوع گرامیداشت و بررسی آثار حکیم نظامی گنجوی با حضور اساتید ادبیات و زبان فارسی،  خوشنویسان، طراحان و اعضای محفل ادبی هگمتانه اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان؛ عاطفه زارعی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان؛ بهنار ضرابی‌زاده، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان؛ میثاق گودرزی، مدیر اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور؛ مجید فروتن، معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

در این آیین سید علی سجادی، استاد خوشنویسی؛ خسرو نجومی، رئیس انجمن خوشنویسان همدان؛ سعید دولتی، استاد طراحی؛ محمود حکم‌آبادی استاد زبان و ادبیات فارسی و عبدالله نصرتی استاد زبان و ادبیات فارسی به عنوان داور و ناظر بر فعالیت‌های هنری حضور داشتند.

عاطفه زارعی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان اظهار کرد:  امروز به ابتکار نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و در برنامه قلم برای قلم به بررسی آثار  حکیم نظامی با حضور هنرمندان در رشته‌های مختلف می‌پردازیم چرا که آثار نظامی صرفا باعث تبلور ادبیات نشده است، بلکه به طراحی و خوشنویسی نیز کمک شایانی کرده است.  نظامی گنجوی یکی از پنج ستون کاخ ادب پارسی است که هر کدام وجهی از ادبیات را به کمال رسانده‌اند اگر فردوسی روح حماسی ادبیات را زنده کرد و مولانا، زبانی برای شرح اسرار معرفت پدید آورد، و اگر سعدی فصاحت و شیوایی را در رود سخن جاری نمود و حافظ، غزل را به منتهای درجه ی کمال رساند، نظامی هم راه داستان پردازی را گشود و شیوه صحنه پردازی و بزم آرایی در شعر را پایه گذاشت.

وی با بیان اینکه آثار نظامی گنجوی بی شک از غنی‌ترین میراث ادبیات جهان به حساب می آید و به چندین زبان دنیا نیز ترجمه شده است، افزود:  نظامی با سرودن مخزن الاسرار مجموعه‌ای از بیست عنوان مطلب و حکایت در باب حکت و معرفت را بازتاب می دهد که حدود ۲۴۰۰ بیت است  و پس از آن با خسرو و شیرین زیباترین نظم عاشقانه را می‌آفریند. به عبارت دیگر او با مخزن الاسرار معارف الهی را بازگو کرده و با خسرو و شیرین (حدود ۷۷۰۰بیت)  از عشق می‌گوید.  اما هنر او وقتی تکامل می‌آید و بیش از پیش خودنمایی می‌کند که داستان  لیلی و مجنون (۴۷۰۰ بیت)را به فرمان شاهانه (پادشاه شروان) به نظم در می‌آورد. او از جوانی دیوانه،‌ عاشق کم نظیری می‌سازد و مجنون را در عالم ماندگار می‌کند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان  تصریح کرد: در داستان ‌های عاشقانه نظامی حجب و حیا، عفت و پاکدامنی اصلی اساسی است، خسرو اگرچه پادشاه است اما اجازه هتک حرمت به خود نمی‌دهد و این درس بزرگ حکیم نظامی به انسان است. نظامی که معارف الهی را به خوبی می‌داند، عشق را به تصویر می‌کشد و روایت از عاشقی ارائه می‌دهد که به روایتی ماندگار بدل می‌شود که برداشت امروزیان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد به طوری که قرنهاست، سخن او، روایت اول دیوان عاشقی است. او عاشقی را با تمام جوانبش از خوب و بد به تصویر می‌کشد و معایب عاشقانی چون خسرو و مجنون و معشوقهایی چون لیلی و شیرین را نیز می‌گوید. او تصویر گر بی بدیل رنجی است که باید عشاق تحمل کنند تا راه را بر خود هموار سازند.

وی خاطرنشان کرد: اثر دیگر نظامی، هفت یپکر(۵۶۰۰بیت) که با نام‌های «بهرام نامه و هفت گنبد» نیز شناخته می‌شود، نام دارد. این اثر ضمن بیان سرگذشت افسانه‌ای بهرام گور(پادشاه ساسانی) مباحثی عرفانی را مطرح می‌کند. نظامی در اسکندرنامه (۷۱۰۰بیت) آخرین مثنوی را با دیدگاهی عرفانی به تشریح ماجرای زندگی و فتوحات اسکندر که در دو بخش شرف نامه و اقبال نامه گردآوری شده، می‌پردازد. در مجموع خمسه نظامی مجموعه کاملی است که انسان نیاز دارد تا پله‌های زمینی و آسمانی را برای رسیدن به خدا و دست یافتن به تکامل طی کند.

زارعی گفت: از مفاهیم که بگذریم، نظامی داستان پردازی چیره دست و قصه گویی بی بدیل است که صحنه‌ها و حرکات قهرمانان را استادانه و کاملا طبیعی به تصویر کشیده و با ذوق انسان همخوانی دارد و حس هنردوستی، انسان را وادار می‌کند که او را  تشویق ‌کند. نظامی حال و هوای دو محیط متفاوت در  دو  داستان عاشقانه را که از جنس هم نیستند در دو منظومه ماندگارش یعنی خسرو  و شیرین و لیلی و مجنون به خوبی به تصویر می‌کشد، چنانکه خواننده مجذوب ظرافت‌هایی می‌شود که حکیم نظامی به آن توجه داشت است. به عبارت دیگر تسلط بی چون و چرای نظامی در فنون نظم و داستانسرایی خیره کننده است.

محمود حکم آبادی مدرس دانشگاه و محقق زبان و ادبیات فارسی اظهار داشت: جای چنین برنامه‌ای در تقویم فرهنگی ما کم بود که جا دارد از نهادکتابخانه‌های عمومی کشور و به تبع آن اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان به خاطر برگزاری این برنامه وزین قدردانی کرد.

وی افزود: ما نظامی را با پنج گنج او  یعنی  مخزن الاسرار، خسرون شیرین، لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندر نامه می‌شناسیم. در این آثار هم عرفان و معرفت جای دارد و هم داستان پردازی و حماسه سرایی.یک نکته قابل توجه در آثار نظامی وزن عروضی است که در سرون مخزن و الاسرار از آن استفاده کرده است. برخی از بزرگان ادبیات فارسی کارهایی کردن که اعجاب را برانگیخته است. مخزن الاسرار در بحر سریع مسدس (مفتعلن مفتعلن فاعلن) سروده شده است. این متن آنگونه که اساتید بزرگ به ویژه استادان موسیقی بیان می‌کند برای مباحث شادی آفرین استفاده می‌شود، اما مخزن الاسرار اثری عرفانی و اخلاقی است. در اینجا نظام خواسته اثبات کند چنان توانمند است که از وزن شادی بخش موضوعاتی اخلاقی و عرفانی بیافریند. آثار نظامی از جمله مخزن الاسرار بسیاری از بزرگان از جمله مولانا، سعدی، حافظ و بسیازری دیگر خوانده و اثر پذیرفتند. فراوان تحلیل‌ها از پنج گنج نظامی صورت گرفته است.

این استاد زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه آنچه نظامی را برجسته می‌کند هنر داستان پردازی او است تصریح کرد: پیش از نظامی، شاعران دیگر هم قصه‌ها را در قالب نظم بیان کردند که بزرگترین آنها فخرالدین اسعد گرگانی است که ویس و رامین اثر سترگ اوست. اما او نسبت به نظامی در سایه فراموشی و کم توجهی قرار گرفته  و حتی تا قرنها این اثر به نام اسدی طوسی شناخته می‌شده است. این مسأله از آن رو است که نظامی نبض جامعه، گذشته و آینده را در اختیار دارد و می‌داند که جامعه اسلامی چه اقتضائاتی دارد و رمز ماندگاری دارد. نظامی یک فوت کوزه گری در خسرو شیرین، لیلی و مجنون و هفت پیکر به کار برده است. نظامی از استعاره‌ها، مجازها، کنایه‌ها و تشبیهات استفاده کرده است. نظامی زاهد، مسلمانی تمام عیار بوده و به اصول و فروع دین پایبند بوده است. پادشاهان در برابر او با زانوی ادب می‌نشینند. همین شخصیت پایبند و معتقد دلیلی بر ماندگاری و شاهکاری آثار اوست.

حکم‌آبادی خاطرنشان کرد: نظامی به شیوه داستان در داستان آثار خود را سروده که باعث جذب خواننده می‌شود. لذا نظامی هم مفاهیم و مضامین اخلاقی را مطرح کرده و هم سبک والای خود را نشانده داده است. همچنین مهارت خود را در انتخاب کلمات و توصیف‌ها استفاده کرده است. او هم از اجتماع سخن به میان آورده و به پادشاهان نیز توصیه کرده است و در نهایت خود را به عنوان شاعری ممتاز و متفاوت نشان داده است.

عبدالله نصرتی، استاد بازنشسته زبان و ادبیات فارسی نیز اظهار کرد: نظامی از شاعران سبک عراقی است. البته سبک عراقی حوزه‌های مختلفی چون آذربایجان، اصفهان، خراسان و ... را داریم. شاعران سبک عراقی، عالمان روزگار خود هستند. این بزرگان سال‌ها در حوزه‌ها درس خواندند و علم آموختند. آنها از همه علم‌ها که خواندند در شعر خود استفاده کردند. منشأ اصلی و زیربنا این آثار آیات قرآنی و احدایث اسلامی هستند.ستایش قلم نیز دارای آبشخور قرانی و اسلامی است.

وی با بیان اینکه یکی از اعجازهای بشری که خداوند در اختیار انسان قرار داده، کلام و سخن گفتن است افزود: سخن بزرگترین موهبت الهی و تجسم عینی اندیشه انسانی است. ارزش انسان به تفکر و اندیشه او است. یکی از ویژگی‌های سبک عراق که در شاعرانش متبلور شده، دیانت آنها است. نظامی یکی از شخصیت‌های بارز این اصل است. نظامی مطرح می‌کند که ابتدا باید در علم شریعت به درجه اعلا رسید و سپس شاعری آغاز کرد. دینداری از لوازم شاعری است. نظامی ستایش‌های کم نظیری از نبی اکرم به ویژه معراج‌های پیامبر اکرم است. ایران دوستی شاعران سبک عراقی به ویژه نظامی بسیار بارز است. نظامی یک سیاست ورز به تمام معنا است. همچنین او حکمت دان است. اسکندرنامه او در دو بخش یک حکمت عملی است. نظامی در شعر نوآور بود و برای شاعران دیگر الگو بوده است. حافظ توجه بسیاری به نظامی داشته است.

همه عالم تنست و ایران دل
نیست گوینده زین قیاس خجل

چونکه ایران دل زمین باشد

دل ز تن به بود یقین باشد

در پایان این مراسم در بخش نظامی خوانی سیدحسام حسینی به عنوان برگزیده از سوی داوران معرفی شد و محمد صارمی شهاب، کمال امرایی، زهرا عین آبادی، یگانه یعقوبی‌راد و زهرا آقامیرزایی نیز شایسته تقدیر شناخته شدند.

در بخش خوشنویسی نیز داوران جواد مومنی را به عنوان برگزیده معرفی کردند و فاطمه هادیان و محمد بیگدلی را شایسته تقدیر دانستند.

در بخش طراحی، پریا خسروبیگی به عنوان برگزیده توسط داوران معرفی شد و طاهر شعبانی و مهرداد ورمزیار شایسته تقدیر شدند.